สอนวิธีเลือกมิเตอร์ไฟฟ้าให้เหมาะ คำนวณค่าไฟ ลดค่าไฟทันใจ

มิเตอร์ไฟฟ้า หรือกิโลวัตต์ฮาวมิเตอร์ เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยวัดปริมาณการใช้ไฟฟ้าในหน่วยกิโลวัตต์-ชั่วโมง (kWh) เพื่อคำนวณค่าไฟและบริหารจัดการการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นบ้านพักอาศัย หอพัก หรือโรงงาน การเข้าใจวิธีเลือก ใช้งาน และดูแลมิเตอร์ไฟฟ้าจะช่วยลดค่าใช้จ่ายและป้องกันปัญหาไฟฟ้าได้อย่างยั่งยืน

บทความนี้จะสอนคุณทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเลือกมิเตอร์ไฟฟ้าที่เหมาะสม การอ่านค่ามิเตอร์ทั้งแบบจานหมุน ดิจิตอล และ TOU วิธีคำนวณค่าไฟให้แม่นยำ ไปจนถึงเคล็ดลับประหยัดค่าไฟ พร้อมแนวทางแก้ไขเมื่อค่าไฟผิดปกติ เพื่อให้ระบบไฟฟ้าปลอดภัยและประหยัด

มิเตอร์ไฟฟ้าคืออะไร

มิเตอร์ไฟฟ้า หรือที่เรียกว่า กิโลวัตต์ฮาวมิเตอร์ (Watt-hour Meter) เป็นอุปกรณ์ที่ใช้วัดปริมาณการใช้ไฟฟ้าในหน่วยกิโลวัตต์-ชั่วโมง (kWh) โดยทำงานด้วยการวัดพลังงานไฟฟ้ากระแสสลับ (AC) ที่ไหลผ่านระบบไฟฟ้าในบ้าน อาคาร หรือโรงงาน ซึ่งผลลัพธ์จากมิเตอร์นี้จะถูกนำไปคำนวณค่าไฟฟ้าที่ต้องชำระให้กับการไฟฟ้า

มิเตอร์ไฟฟ้ามีทั้งแบบที่เป็นของการไฟฟ้า เช่น การไฟฟ้านครหลวง (MEA) หรือการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (PEA) และมิเตอร์ย่อยที่ติดตั้งในอาคารเพื่อแยกหน่วยการใช้ไฟของแต่ละยูนิต เช่น หอพักหรือสำนักงาน

ประเภทของมิเตอร์ไฟฟ้า

มิเตอร์ไฟฟ้ามีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับเทคโนโลยีและการใช้งาน โดยมิเตอร์ที่คิดค่าไฟตามช่วงเวลา เช่น TOU และ TOD จะเป็นแบบดิจิทัลทั้งหมด ดังนี้:

มิเตอร์ไฟฟ้าชนิดจานหมุน

ทำงานด้วยระบบกลไก จานหมุนตามปริมาณไฟที่ใช้และแสดงผลบนหน้าปัด เหมาะกับบ้านเก่าหรือการใช้งานทั่วไปที่คิดค่าไฟอัตราเดียว ไม่สามารถใช้กับระบบ TOU หรือ TOD ได้

มิเตอร์ไฟฟ้าดิจิตอล

ใช้เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ แสดงผลเป็นตัวเลขบนหน้าจอดิจิทัล อ่านง่าย แม่นยำ และตั้งโปรแกรมได้ เหมาะกับบ้านใหม่ ธุรกิจ หรือระบบที่ต้องการวัดไฟอย่างละเอียด รวมถึงการคิดค่าไฟตามช่วงเวลา เช่น

มิเตอร์ TOU (Time of Use)

คิดค่าไฟตามช่วงเวลา โดยแบ่งเป็น On-Peak (วันจันทร์-ศุกร์ 09:00-22:00 ค่าไฟแพง) และ Off-Peak (วันจันทร์-ศุกร์ 22:00-09:00 และวันหยุดทั้งวัน ค่าไฟถูก) เหมาะกับผู้ใช้ไฟมากในช่วง Off-Peak เช่น ชาร์จรถยนต์ไฟฟ้า (EV) ตอนกลางคืน หรือบ้านที่ใช้ไฟหนักในวันหยุด รายละเอียดเพิ่มเติมในตาราง:

หมายเหตุ: อัตราค่าไฟอาจเปลี่ยนแปลงตามประกาศของการไฟฟ้า ตรวจสอบได้ที่ MEA หรือ PEA

มิเตอร์ TOD (Time of Day)

คิดค่าไฟตามช่วงเวลาของวัน โดยใช้อัตราเดียวกันทุกวัน เช่น ช่วงเช้าและดึกค่าไฟถูก ช่วงบ่ายถึงค่ำค่าไฟแพง เหมาะกับธุรกิจหรือบ้านที่ใช้ไฟสม่ำเสมอ เช่น โรงแรมหรือร้านค้าที่เปิด 24 ชั่วโมง ในไทยมีใช้งานน้อยกว่า TOU และมักพบในกิจการขนาดใหญ่ ติดตั้งโดยการไฟฟ้าเท่านั้น

มิเตอร์ย่อย (Sub-Meter)

เป็นมิเตอร์ที่เราซื้อมาติดตั้งเองเพื่อเป็นมิเตอร์ย่อยหรืออุปกรณ์วัดพลังงาน (energy monitor) ส่วนใหญ่เป็นแบบดิจิทัล ใช้สำหรับวัดการใช้ไฟภายใน เช่น ห้องเช่า หรือระบบโซลาร์เซลล์ บางรุ่นเลียนแบบระบบ TOU/TOD แต่ไม่สามารถใช้แทนมิเตอร์หลักของการไฟฟ้า (MEA/PEA) ได้ และต้องติดตั้งโดยช่างที่ได้รับอนุญาตเพื่อความปลอดภัย

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส vs 3 เฟส

ระบบไฟฟ้ามี 2 ประเภทหลัก ได้แก่:

• 1 เฟส: เหมาะกับบ้านทั่วไป ใช้ไฟ 220V เช่น เครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป (ทีวี ตู้เย็น) มิเตอร์ 15(45)A หรือ 30(100)A
• 3 เฟส: เหมาะกับโรงงานหรือบ้านที่มีเครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เช่น ปั๊มน้ำ หรือเครื่องจักร ใช้ไฟ 380V มิเตอร์ 15(45)A หรือสูงกว่า

การเลือกมิเตอร์ต้องสอดคล้องกับระบบไฟฟ้า เช่น มิเตอร์ 3 เฟสสำหรับโรงงานจะมีขนาดใหญ่และราคาติดตั้งสูงกว่า

อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ระบบไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟส

ประเภทมิเตอร์ตามการใช้งาน

มิเตอร์ไฟฟ้ามีการจำแนกตามประเภทการใช้งาน ดังนี้:

• ประเภทที่ 1: บ้านอยู่อาศัย คิดค่าไฟตามอัตราก้าวหน้า (Progressive Rate)
• ประเภทที่ 2: กิจการขนาดเล็ก เช่น ร้านค้า
• ประเภทที่ 3-4: กิจการขนาดกลางถึงใหญ่ เช่น โรงงาน
• ประเภทที่ 8: ไฟฟ้าชั่วคราว เช่น งานก่อสร้าง ค่าไฟแพงกว่าประเภท 1

ไฟฟ้าชั่วคราวมักใช้ในงานก่อสร้างหรืออีเวนต์ชั่วคราว เช่น งานวัด คอนเสิร์ต โดยต้องติดตั้งมิเตอร์ชั่วคราวผ่านการไฟฟ้า

ส่วนประกอบและการทำงานของมิเตอร์ไฟฟ้า

มิเตอร์ไฟฟ้ามีส่วนประกอบหลัก ดังนี้:

• ตัวมิเตอร์: วัดปริมาณไฟฟ้าที่ใช้
• หน้าปัดหรือหน้าจอ: แสดงตัวเลขหน่วยไฟฟ้า (kWh)
• ซีลป้องกัน: ป้องกันการดัดแปลงมิเตอร์

มิเตอร์ทำงานโดยนับหน่วยไฟฟ้าที่ผ่านวงจร เช่น มิเตอร์ดิจิทัล TOU จะบันทึกหน่วยไฟแยกตามช่วงเวลา On-Peak และ Off-Peak

โวลต์มิเตอร์และแอมป์มิเตอร์คืออะไร

โวลต์มิเตอร์วัดแรงดันไฟฟ้า (Volt) และแอมป์มิเตอร์วัดกระแสไฟฟ้า (Ampere) ซึ่งต่างจากกิโลวัตต์ฮาวมิเตอร์ที่วัดพลังงานรวม (kWh) อุปกรณ์เหล่านี้มักใช้ในงานช่างไฟเพื่อตรวจสอบระบบไฟฟ้า

ตัวอย่าง: การตรวจสอบว่าเครื่องใช้ไฟฟ้ากินไฟเกินกำลังของมิเตอร์หรือไม่ ต้องใช้แอมป์มิเตอร์วัดกระแส

วิธีอ่านมิเตอร์ไฟฟ้าด้วยตัวเอง

การอ่านมิเตอร์ไฟฟ้าช่วยให้คุณตรวจสอบค่าไฟได้ด้วยตัวเอง:

มิเตอร์จานหมุน

• บันทึกตัวเลขจากหน้าปัดซ้ายไปขวา
• หากเข็มอยู่ระหว่างตัวเลข ให้เลือกตัวเลขที่น้อยกว่า
• ตัวเลขสุดท้าย (สีแดง) มักเป็นทศนิยม ไม่ต้องบันทึก

มิเตอร์ดิจิตอล

• บันทึกตัวเลขที่แสดงบนหน้าจอ เช่น 1234.5 kWh
• สำหรับมิเตอร์ TOU จะแสดงหน่วย On-Peak และ Off-Peak แยกกัน

ตัวอย่าง: มิเตอร์ TOU แสดง On-Peak 200 kWh, Off-Peak 300 kWh คำนวณค่าไฟโดยคูณหน่วยกับอัตราค่าไฟในแต่ละช่วง

วิธีเลือกมิเตอร์วัดไฟให้เหมาะสม

การเลือกมิเตอร์ต้องพิจารณาปัจจัยต่อไปนี้:

• ประเภทการใช้งาน: บ้านทั่วไปใช้มิเตอร์ 1 เฟส 15(45)A, โรงงานใช้ 3 เฟส
• ขนาดมิเตอร์: เช่น 15(45)A รองรับกระแสสูงสุด 45 แอมป์
• ระบบไฟฟ้า: เลือกมิเตอร์ที่เข้ากับระบบ 1 เฟสหรือ 3 เฟส
• การคิดค่าไฟ: หากใช้ไฟกลางคืนมาก เช่น ชาร์จรถ EV ควรเลือกมิเตอร์ TOU เพื่อประหยัดค่าไฟ

ติดต่อการไฟฟ้าเพื่อเลือกมิเตอร์ที่เหมาะสม และหลีกเลี่ยงการซื้อมิเตอร์จากแหล่งที่ไม่ได้รับอนุญาต เช่น Shopee หรือ Lazada

การติดตั้งและค่าใช้จ่ายของมิเตอร์ไฟฟ้า

ในการติดตั้งมิเตอร์ไฟฟ้า คุณต้องติดต่อการไฟฟ้านครหลวง (MEA) หรือการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (PEA) ซึ่งจะจัดหาและติดตั้งมิเตอร์ให้ รวมถึงมิเตอร์ดิจิทัลสำหรับระบบ TOU หรือ TOD โดยผู้ใช้ชำระค่าธรรมเนียมการเชื่อมต่อตามประเภทการใช้งาน ดังนี้:

การขอใช้ไฟฟ้าชั่วคราว (จาก MEA)

• มิเตอร์ 1 เฟส 15(45)A: 400 บาท
• มิเตอร์ 1 เฟส 30(100)A: 500 บาท
• มิเตอร์ 3 เฟส 15(45)A: 1,000 บาท
• มิเตอร์ 3 เฟส 30(100)A: 1,200 บาท

การขอใช้ไฟฟ้าถาวร

• มีค่าธรรมเนียมเพิ่ม เช่น มิเตอร์ TOU 700-6,000 บาท ขึ้นอยู่กับประเภทผู้ใช้
• อาจต้องวางเงินประกัน เช่น 5,000 บาท

เอกสารที่ต้องใช้

• สำเนาบัตรประชาชนและทะเบียนบ้าน
• หนังสือมอบอำนาจ (ถ้ามี)
• สัญญาเช่าหรือเอกสารแสดงกรรมสิทธิ์

ระยะเวลา: 3-7 วันทำการ

หมายเหตุ: บ้านเก่าที่ไม่มีสายดินอาจต้องติดตั้งเพิ่ม ค่าใช้จ่าย 1,000-3,000 บาท ใช้ บริการตรวจสอบระบบไฟฟ้า เพื่อความปลอดภัยก่อนติดตั้ง สนใจติดตั้งมิเตอร์ TOU? ติดต่อ MEA Call Center 1130 หรือ PEA Call Center 1129

เคล็ดลับการดูแลและประหยัดค่าไฟ

เพื่อให้มิเตอร์ไฟฟ้าทำงานได้ดีและช่วยประหยัดค่าไฟ:

• ตรวจสอบมิเตอร์ทุกเดือน เพื่อหาความผิดปกติ เช่น ตัวเลขผิดพลาด
• ติดตั้งสายดินและเบรกเกอร์ เพื่อป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร
• ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าประหยัดพลังงาน เช่น หลอด LED
• สำหรับมิเตอร์ TOU ปรับการใช้ไฟไปช่วง Off-Peak เช่น ชาร์จรถ EV ตอนกลางคืน
• หลีกเลี่ยงการซื้อมิเตอร์จากแหล่งที่ไม่ได้รับอนุญาต เช่น Shopee หรือ Lazada เพราะอาจไม่ปลอดภัยและผิดกฎหมาย

อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ การบำรุงรักษาระบบไฟฟ้า

เมื่อมีปัญหาค่าไฟ ต้องทำอย่างไร

หากพบปัญหาค่าไฟสูงผิดปกติ:

• ตรวจสอบมิเตอร์ว่าทำงานปกติหรือไม่ เช่น จานหมุนหยุดเมื่อปิดไฟทุกอย่าง
• เปรียบเทียบหน่วยไฟที่บันทึกกับใบแจ้งหนี้
• ติดต่อการไฟฟ้า (MEA: 1130, PEA: 1129) เพื่อตรวจสอบมิเตอร์
• หากสงสัยว่ามิเตอร์ถูกดัดแปลง แจ้งการไฟฟ้าทันที

การใช้มิเตอร์ย่อยจากแหล่งที่ไม่น่าเชื่อถือ เช่น Shopee หรือ Lazada อาจทำให้เกิดข้อผิดพลาดในการวัดไฟ แนะนำให้ใช้มิเตอร์ที่ได้รับการรับรองจาก MEA/PEA เท่านั้น

สรุปส่งท้าย

มิเตอร์ไฟฟ้าเป็นเครื่องมือสำคัญในการบริหารจัดการค่าไฟ การเลือกมิเตอร์ที่เหมาะสม เช่น มิเตอร์ดิจิทัล TOU สำหรับผู้ใช้ไฟช่วงกลางคืน หรือมิเตอร์ 3 เฟสสำหรับโรงงาน จะช่วยประหยัดค่าไฟและเพิ่มความปลอดภัย การอ่านมิเตอร์และคำนวณค่าไฟด้วยตัวเองช่วยให้คุณควบคุมค่าใช้จ่ายได้ดีขึ้น

หากมีคำถามเพิ่มเติม ติดต่อเราผ่าน Line หรือ Facebook หรือสอบถามการไฟฟ้าโดยตรงที่ MEA Call Center 1130 หรือ PEA Call Center 1129